بهترین زمان برای هرس درختان

باغبانی که کار خود را بلد باشد این را خوب می داند که اگر پس از کاشت نهال ها، آن ها را به حال خود رها کند و هیچ تلاشی برای رشد و تربیت نکند، نهایتاً درختانی ضعیف خواهد داشت. شاخه‌ها در داخل تاج درخت پیچ می خورند و تاج متراکم می گردد.
در چنین مواقعی شاخه‌های بالایی روی شاخه‌های وسط و پایین درخت سایه انداخته و نمی گذارد هیچ نوری به قسمت‌های زیرین برسد. به مرور شاخه‌ها خشک می‌شوند و میزان باردهی و کیفیت محصولات کاهش پیدا می کند. دقیقا دلیل مشکل سال آوری و تناوب باردهی نیز همین است. یعنی درخت در یک سال میوه‌های زیاد و ریز تولید می‌کند و در سال بعد درختی بی بار یا بسیار کم بار خواهیم داشت.

در صورتی که شما صاحب باغی هستید راه حل هرس درختان با توجه به شرایط باغ شما می باشد. زمان مناسب هرس درختان از سال اول کشت درخت آغاز می‌گردد یعنی زمانی که نهال را کاشته‌اید. اما اگر باغی خریده‌اید که درختان تنومند دارد یا باغ از اول دست خودتان بوده اما دلتان نیامده دست به شاخه‌هایش بزنید، هنوز فرصت دارید.
یک باغبان دلسوز کسی نیست که ناراحت قطع شدن شاخه‌های درخت باشد. بلکه کسی است که با آگاهی کامل، درخت را هرس کرده و یک چارچوب مناسب برای باروری با کیفیت درختانش ایجاد می‌کند.

منظور از هرس درختان چیست؟

هرس درختان یعنی فعالیت‌هایی که به قطع و حذف قسمت‌هایی از درخت، از جمله شاخه‌ها، برگ‌ها، گل‌ها، میوه‌ها یا حتی پوست و ریشه منجر می شود. هدف اصلی هرس درختان، ایجاد فرم و اسکلت مناسب برای درخت و افزایش رشد و باروری آن است.
با هرس درختان، می‌توانید به شکل‌دهی درخت بپردازید و شاخه‌ها را به نحوی کوتاه کنید که تراکم درخت کاهش پیدا کرده و نور بتواند به قسمت‌های داخلی درخت نفوذ کند. این کار باعث رشد بهتر و سلامتی بیشتر درخت می‌شود و باردهی و کیفیت محصولات را افزایش می‌دهد.
هرس درختان یک کار مهم و حرفه‌ای است که نیاز به آگاهی کامل از نوع درخت، مراحل رشد آن و تکنیک‌های هرس مناسب دارد. به طور کلی هدف هرس درختان بهبود ساختار درخت، افزایش نوردهی، تهویه مناسب و کاهش خطر بیماری‌ها و آفات است.

بهترین زمان هرس درختان

زمان مناسب برای هرس درختان بستگی به عواملی مانند نوع درخت، نوع هرس و شرایط آب و هوایی منطقه دارد اما در اکثر موارد می‌توان به موارد زیر توجه کرد:

• برای درختان خزان‌پذیر، زمان مناسب برای هرس از اواخر پاییز تا اوایل بهار است، زمانی که درختان در حالت خواب زمستانی قرار دارند.
• برخی از درختان مانند گیلاس و آلو، در تابستان هرس می‌شوند تا به بیماری‌هایی مانند برگ نقره‌ای دچار نشوند.
• زمان هرس درختانی که پس از زخمی شدن به شدت شیرابه تولید می‌کنند مانند درختان سوزنی، افرا و راش اواخر پاییز است.

به طور کلی هرس درختان را به دو دسته هرس زمستانی (هرس سیاه) و هرس تابستانی (هرس سبز) تقسیم می‌کنیم.
هرس زمستانی درختان می‌تواند از زمان ریزش برگ‌ها تا زمان بیدار شدن درختان انجام شود. اگر باغ شما وسعت زیادی دارد، می‌توانید از اواخر پاییز شروع کنید و زمان کافی برای انجام کارها را در اختیار داشته باشید.
زمان هرس به نوع درخت و شرایط آب و هوایی منطقه وابسته است. به عنوان مثال، هرس هلو در اواخر زمستان انجام می‌شود، زیرا هلو نسبت به سرما حساس است.. به عنوان مثال، هرس هلو در اواخر زمستان انجام می‌شود، زیرا هلو نسبت به سرما حساس است.
هرس درخت سیب را می‌توان در اوایل زمستان انجام داد.
در مناطق سردسیر هرس زودهنگام درختان برای جلوگیری از سرمازدگی شاخه‌ها انجام می‌شود. لذا هترین زمان برای هرس درختان میوه در مناطق سردسیر در اواخر زمستان است که شرایط آب و هوایی مناسب است. در مناطق گرمسیر هرس در اوایل زمستان انجام می‌شود.

در فصل زمستان کدام یک از اندام های درخت هرس می شود؟

در فصل زمستان می‌توان اندام‌های مختلف درخت را هرس کرد. به دلیل حرکت کند شیره پرورده و ذخیره مواد غذایی در تنه درخت، هرس فرم، هرس ریشه و حذف شاخه‌های خشک، بیمار یا آفت زده برای درختان مشکلی ایجاد نمی‌کند. در نتیجه در فصل زمستان می‌توان این کارها را انجام داد.

هرس سبز یا هرس تابستانه

بعد از فصل زمستان رشد و نمو درختان آغاز می‌شود. در این مرحله اندام‌های زائد و مزاحم مانند پاجوش‌های ریشه، ساقه و تنه نیز رشد کرده و می‌توانند درخت را ضعیف کنند.
برای برخی از گونه‌ها، می‌توان در میانه تابستان و برای گونه‌های دیگر در اوایل پاییز، هرس سبز را انجام داد. انجام هرس سبز در میانه تابستان بهترین زمان است.

در فصل تابستان برای کدام اندام های درخت هرس انجام می شود؟

در فصل تابستان هرس برای برخی از اندام‌های درختان انجام می‌شود. هرس تابستانه به عنوان هرس مکمل برای بعضی از درختان میوه مانند انگور، هلو، انجیر، و درختان سیب پاکوتاه انجام می‌شود.
در هرس تابستانه برگ‌ها، گل‌ها، ریشه‌ها، میوه‌ها و پاجوش‌ها حذف می‌شوند و زخم‌های روی پوست ساقه و قطع انتهای شاخه‌هایی با رشد سریع نیز انجام می‌شود.
با انجام هرس سبز در تابستان بخشی از شاخ و برگ‌های درخت قطع می‌شوند و این باعث تهویه بهتر گیاه می‌شود. در نتیجه برگ‌ها بیشترین بهره را از نور خورشید می‌برند و کیفیت میوه‌ها بهتر می شود. جالب است بدانید که در این شرایط درختان در سال بعد گل‌های بیشتری می‌دهند.

بدترین زمان هرس درختان چه زمانی است؟

بعضی وقت ها بدترین زمان برای هرس درختان است و در سه حالت نباید درختان را هرس کرد:

• وقتی شیره درخت در حال جریان است: در اوایل بهار، هرس درختان می‌تواند زخم‌هایی روی آنها ایجاد کند. در این حالت، شیره درخت خارج می‌شود و زندگی یک شاخه یا حتی کل گیاه نابود می‌شود. همچنین، شیره خارج شده حشرات و عوامل بیماری‌زا را به خود جذب می‌کند.
• وقتی دما منفی ۴ درجه یا کمتر است: در این زمان، هرس درختان می‌تواند باعث شکستن و آسیب دیدن شاخه‌ها شود. همچنین ظاهر گیاه به هم ریخته می‌شود و درخت در معرض حملات حشرات و عوامل بیماری‌زا قرار می‌گیرد.
• وقتی هوا گرم و خشک است: در هوای گرم و خشک، درختان آب خود را ذخیره می‌کنند تا کمترین آسیب را ببینند. با هرس درختان در این هوا، درخت رطوبت خود را از دست داده و با خطر مرگ روبرو خواهد بود.

زمان مناسب برای هرس درختان محبوب ایرانی‌ها

در این بخش به بررسی زمان مناسب برای هرس درختان محبوب ایرانی‌ها می‌پردازیم:

هرس درخت گردو

• زمان هرس زمستانی: اواسط پاییز
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه، پاجوش‌ها
• زمان هرس تابستانی: تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت بادام

• زمان هرس زمستانی: اواخر زمستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت پسته

• زمان هرس زمستانی: اوایل الی اواخر زمستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه، پاجوش‌ها
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت فندق

• زمان هرس زمستانی: اواسط تا اواخر زمستان در صورت نیاز
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه، پاجوش‌ها
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت عناب

• زمان هرس زمستانی: در صورت نیاز اواسط زمستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه، پاجوش‌ها
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت سیب

• زمان هرس زمستانی: اواسط زمستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه، تنه و پاجوش‌ها
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت گلابی

• زمان هرس زمستانی: اواسط زمستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت به

• زمان هرس زمستانی: اواسط زمستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت آلو

• زمان هرس زمستانی: اوایل الی واسط زمستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت زردآلو

• زمان هرس زمستانی: اواسط زمستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت گوجه سبز

• زمان هرس زمستانی: اوایل الی اواسط زمستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت ازگیل

• زمان هرس زمستانی: در صورت نیاز، اواخر زمستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت هلو

• زمان هرس زمستانی: اواخر زمستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه، شاخه‌های یکساله
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت شلیل

• زمان هرس زمستانی: اواخر زمستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه، شاخه‌های یکساله
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت گیلاس

• زمان هرس زمستانی: واسط زمستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه، پاجوش‌ها
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت آلبالو

• زمان هرس زمستانی: اوایل الی اواخر زمستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت خرمالو

• زمان هرس زمستانی: در صورت نیاز، اواخر زمستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت انگور

• زمان هرس زمستانی: اوایل بهار
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت توت

• زمان هرس زمستانی: اواخر زمستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت انار

• زمان هرس زمستانی: در صورت نیاز، اواخر زمستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت انجیر

• زمان هرس زمستانی: اوایل بهار
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت پرتغال

• زمان هرس زمستانی: در صورت نیاز، اواخر زمستان الی اوایل بهار
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت لیمو ترش

• زمان هرس زمستانی: در صورت نیاز، اواخر زمستان الی اوایل بهار
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت افرا

• زمان هرس زمستانی: اواخر زمستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان (تنها در صورت نیاز)
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درخت راش

• زمان هرس زمستانی: اواخر زمستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان (تنها در صورت نیاز)
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

هرس درختان مرکبات

• زمان هرس زمستانی: در صورت نیاز، اواخر زمستان الی اوایل بهار
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های افتاده، شاخه‌های فرعی به سمت داخل تنه
• زمان هرس تابستانی: اواسط تابستان
• قسمت‌هایی که باید هرس شوند: شاخه‌های خشک و بیمار، برگ‌های اضافی

جمع بندی

در این مقاله به بررسی بهترین زمان هرس درختان پرداختیم. هرس درختان یک فعالیت مهم در بهبود رشد و عملکرد درختان است. از طریق انجام هرس در زمان مناسب، می‌توان عملکرد و رشد درختان را بهبود بخشید و به حفظ سلامت درختان کمک کرد. البته، باید توجه داشت که شرایط محلی و نوع درخت نیز می‌توانند تاثیرگذار باشند. برای هر درخت ممکن است مراحل هرس متفاوتی وجود داشته باشد.